Wetlands4Cities

Wetlands4Cities is een project van Natuurpunt in samenwerking met Ecover, fabrikant van een gamma milieuvriendelijke schoonmaak- en andere producten. Het project wil vijf stedelijke wetlands in Vlaanderen aanleggen en ze omvormen tot hotspots van biodiversiteit, die fungeren als natuurlijke klimaatbuffers.

Wetlands zijn hotspots van biodiversiteit waar duizenden planten- en diersoorten gedijen. Het zijn natuurlijke sponzen die tal van mogelijkheden bieden om klimaatverandering tegen te gaan. Deze robuuste en natuurlijke klimaatbuffers spelen een cruciale rol in het vasthouden en vastleggen van water, het voorkomen van watertekorten, het temperen van hitte en het reduceren van koolstof in de atmosfeer. Op die manier verbeteren we ook de levenskwaliteit in Vlaanderen, vooral in de steden.

De natuurlijke klimaatbuffers maken deel uit van het Europese Natura 2000-netwerk, het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN, dat grote natuurlijke eenheden omvat) en/of liggen in beekdalen. De geplande ontwikkelings- en herstelactiviteiten dragen dan ook aanzienlijk bij tot het versterken en verbeteren van de connectiviteit en de integriteit van het ecologische netwerk in Vlaanderen.

Stedelijke en voorstedelijke gebieden

In alle Wetlands4Cities gebieden streven we ernaar de bestaande kwetsbare natuur te versterken, te behouden en te herstellen door herbevloeiing. Stedelijke wetlands moeten meer zijn dan een moeras, een plas water of een waterbuffer. Het zijn hotspots van biodiversiteit waar duizenden planten- en diersoorten gedijen. Wetlands zijn belangrijke stopplaatsen voor trekvogels en broed- en overwinteringshabitats voor vogels. Op deze manier dragen we bij aan het herstel en behoud van biodiversiteit, met name in stedelijke gebieden.

De natuurlijke klimaatbuffers maken deel uit van het Europese Natura 2000-netwerk, het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN, dat grote natuurlijke eenheden omvat) en/of liggen in beekdalen. De geplande ontwikkelings- en herstelactiviteiten dragen dan ook aanzienlijk bij tot het versterken en verbeteren van de connectiviteit en de integriteit van het ecologische netwerk in Vlaanderen.

In de projectgebieden (Uitkerkse Polder, Meirdam, Houzekouter, Hobokense Polder, Mechels Broek, Pinsbeemden, ...) die in totaal meer dan 200 hectare beslaan, worden bestaande wetlands uitgebreid en hersteld. In Hobokense Polder gaan we bijvoorbeeld 3 hectare nieuw wetland ontwikkelen en in Meirdam gaan we meer dan 20 hectare opnieuw bevochtigen. In Mechels Broek, dat meer dan 100 hectare groot is, willen we de droogtebestendigheid versterken door het gebied weer te verbinden met de omliggende waterlopen (Vrouwvliet en Dijle) en het landschap te vernatuurlijken. De aanleg van nieuwe groene en blauwe ruimten met grote biodiversiteit bevordert de biodiversiteit en maakt het herstel van verschillende vegetatie- en diersoorten mogelijk.

Alle Wetlands4cities-gebieden liggen op maximaal 5 tot 10 kilometer afstand van een middelgrote stad (+/- 50.000 inwoners). We zorgen ervoor dat de peri-urbane natuur van de geselecteerde steden (Antwerpen, Mechelen, Brugge, Dendermonde, Hasselt, Aalst) wordt versterkt en waar mogelijk hersteld. Door de ontwikkeling van deze natuurlijke klimaatbuffers dragen we dus bij tot de (her)naturalisatie van stedelijke en randstedelijke gebieden.

De beheerspraktijken worden altijd aangepast aan het gebied. Maaien is bijvoorbeeld beperkt (alleen wanneer nodig) en overtollig gras wordt afgevoerd. Er worden geen chemicaliën of biociden gebruikt en waar mogelijk worden elektrische machines gebruikt (om de uitstoot van CO2 en fijnstof (PM) te verminderen). In Mechels Broek wordt Galloway vee gebruikt voor het beheer van het gebied.

Bij het beheren en ontwikkelen van infrastructuur gebruiken we waar mogelijk natuurlijke materialen (hout, takken, ...) om wandelpaden, informatiepanelen en/of hekken te maken.

Beheerpraktijken en landschapsontwerp zijn altijd aangepast aan het gebied. We proberen niet alleen de ecologische kenmerken te respecteren, we proberen ze ook te versterken om de bestaande wetlands te verbeteren. Dit doen we door extra water te bufferen via aangepast polderbeheer, het plaatsen van stuwen of het afgraven van historisch opgehoogd land. Grote werken vinden altijd plaats buiten het broedseizoen in het voorjaar om verstoring tot een minimum te beperken. Waar mogelijk worden vlonderpaden aangelegd om de kwetsbare bodem niet te verstoren en delen worden afgesloten voor publiek om schade en verstoring te voorkomen. We werken zoveel mogelijk met gelabelde producten en materialen (bijv. FSC gelabeld hout, biologische oliën) en nemen dit als voorwaarde op in onze aanbestedingen (groene inkoop).

Onze beheermaatregelen zijn optimaal aangepast aan de omgeving, om de landschappelijke waarden te respecteren en deze wetlands in het landschap te integreren. Hiervoor maken we gebruik van historische kaarten (Ferraris, Vander Maelen) om de geschiedenis van het gebied te bestuderen en waar mogelijk te herstellen. Bijvoorbeeld grachten en singels in Meirdam of het herstel van het oorspronkelijke waterpeil in de Uitkerkse Polder (Brugge). Voor dit project hebben we drie soorten stedelijke wetlands gedefinieerd: wetlands gelegen/beïnvloed door de zee, antropogene wetlands (ontwikkeld door de mens) en natuurlijke wetlands waar we een bestaand of historisch wetland herstellen.

Alle planten die we (her)introduceren in de gebieden zijn inheemse planten (indien beschikbaar). Ook invasieve uitheemse soorten (reuzenberenklauw, Japanse duizendknoop, ...) worden waar mogelijk uit de gebieden verwijderd.