Bijgaardehof en Bijgaardepark

Verlaten fabrieksterrein wordt omgevormd tot een parkuitbreiding en collectief woonproject waarin biodiversiteit is geïntegreerd.
Het groenblauwe netwerk ontwikkelen

Stad Gent en sogent

Begonnen in: 2022

Project by: City of Ghent and sogent

Begonnen in: 2022

Het project

Vlakbij het centrum van Gent werd een verlaten fabrieksterrein omgevormd tot een uitbreiding van het Bijgaardepark en het Bijgaardehof. Bijgaardehof is een woonproject van drie cohousinggroepen (Wijgaard, De Spore en Biotope) met in totaal 58 woningen en een wijkgezondheidscentrum. De parkuitbreiding en Bijgaardehof vormen een eenheid qua ontwerp en aanleg. Daarvoor werd één en hetzelfde ontwerpteam aangesteld.
Het Bijgaardehof focust op duurzaamheid, zowel op stedenbouwkundig niveau als op projectniveau - een ambitieus, gemengd programma rond ontmoeting en interactie in één van de grootste cohousingprojecten van Vlaanderen.
Op de voormalige Malmarsite stond een oud leegstaand fabrieksgebouw met kelders en een door planten overwoekerde stalen en bakstenen constructie. De vochtige kelders bleken een ideal thuis voor enkele delicate vleermuissoorten (watervleermuis, baardvleermuis, gewone grootoorvleermuis en franjestaart). Bij het supprimeren van een aantal kelders waar vleermuizen overwinterden, werden onder de parkuitbreiding andere kelderruimtes geschikt gemaakt voor vleermuizen. Ook zaten er in de vervallen site, verstopt tussen alle vegetatie, unieke varens (vrouwtjes-, mannetjes-, geschubde mannetjes-, blaas-, tong-, harde naald- en ijzervarens) die eerst naar elders verplant werden en na de uitvoering van de werken heraangeplant zijn op de site. Deze varens zijn een onderdeel van de aanplant van zowel de parkuitbreiding als van Bijgaardehof.
In de gebouwen van Bijgaardehof zijn nestkasten voor gierzwaluwen bovenaan ingemetseld. De helft van de bebouwbare oppervlakte is onverharde tuin. De tuin is vogelvriendelijk opgevat met meerlagige inheemse loofbosvegetatie, met centrale grasvlaktes en wilde randen. De tuin is onderhoudsarm en biodivers met een grote wadi centraal in het project. Aan de gebouwen is een stalen bekabeling voorzien met gecontroleerde wilde klimzones: dit is onderhoudsvriendelijk, zorgt voor veel biomassa, is een nestplek voor vogels, is insectvriendelijk, zorgt voor een betere akoestiek in een zeer stenige site, en is een klimaatadaptatieve maatregel. Daarnaast zijn er groendaken, een daktuin voor stadslandbouw (Biotope) en een wintertuin (Wijgaard) gerealiseerd.

Locatie project

Gent

Bijdrage(s)

1 gebouwen en/of infrastructuren

Projectkosten

Meer dan 500.000 €

Deelnemer(s)

Stad Gent en sogent: financiering onderzoek Groendienst voor de flora en Greenspot voor de fauna; financiering vleermuizen kelder; financiering weghalen, tijdelijk planten en opnieuw verplanten van flora.
Financiering Bijgaardehof: de drie cohousing groepen en het wijkgezondheidscentrum Sint-Amandsberg
Financiering Parkuitbreiding: met steun van Stad Gent - Provincie Oost-Vlaanderen - het Europees Fonds voor Regionale ontwikkeling (EFRO)
Ondersteunende initiatieven: Gemeengoed, Wooncoop, heim, groene gevels vzw, MilieuAdviesWinkel.
Architect: BOGDAN & VAN BROECK (heden &bogdan)
LAND Landschapsarchitecten werd ingeschakeld voor het omgevingsontwerp van zowel parkuitbreiding als de tuinaanleg bij het collectief woonproject, met integratie van het plan voor bescherming en behoud van fauna en flora.

Hoe wordt aan de criteria van de doelstelling voldaan?

Gebouwen en infrastructuren

  • Structuren integreren die aangepast zijn aan de plaatselijke biodiversiteit (e.g. nestkasten die aangepast zijn aan de vogelsoorten die in het gebied aanwezig zijn, insectenhotels op een geschikte hoogte, geschikte soorten vegetatie);
  • Aanpassingen voorzien met voldoende ruimte/lengte/diepte om de aanleg van habitats, blauwe en groene ruimten en corridors te garanderen;
  • Gebouwen bouwen waarbij groenblauwe gebieden worden bevorderd en verdere verstedelijking, stadsuitbreiding wordt beperkt (e.g. hogere gebouwen of een parkeergarage met verschillende verdiepingen vereisen minder grondoppervlak).

Mogelijke initiatieven waarbij het project betrokken is :

Het project maakt geen deel uit van een bestaand initiatief.

Onderhoud op lange termijn

Bijgaardehof:

  • Beperkt onderhoud
  • Onderhoud tuin
  • Onderhoud gevelgroen
  • Onderhoud vogelkastjes gierzwaluwen
  • Indien nodig vervangen van bomen, klimplanten, borderplanten

Parkuitbreiding - Stad Gent:

  • Onderhoud van doorsijpelingsgaten vloerplaat moestuin (gaten in betonplaat ifv vochtigheidsgraad kelder)
  • Jaarlijkse telling vleermuizen door Greenspot, aangesteld door Groendienst Stad Gent
  • Groendienst Stad Gent werkte een plan uit voor het behoud van varens en overige flora.

Voordelen

Aantonen dat mens en natuur in harmonie kunnen samenleven, zowel tijdens de werken als erna. De bewoners krijgen deels een zorgende rol toebedeeld voor deze fauna en flora die de betrokkenheid tot de plek vergroot.
Boscompensatie via boscompensatiefonds: een groepje struiken en bomen (een bos cfr.boswetgeving) stond in de weg voor het inrijden van de parking van Bijgaardehof, hier moest de keuze gemaakt worden tussen financiële compensatie of compensatie door aanplant van bomen.
Natuurinclusief bouwen: beperkt tot het voorzien van vogelkastjes op specifieke plaatsen voor gierzwaluwen bepaald door de architecten cfr. voorschriften van nestkast namelijk in gaatjes in noord- en oostwanden voor gierzwaluwen en bovenste verdiepingen.
De helft van de bebouwbare oppervlakte is onverharde tuin. De tuin is vogelvriendelijk opgevat met meerlagige inheemse loofbosvegetatie, met centrale grasvlaktes en wilde randen. De tuin is onderhoudsarm en biodivers met een grote wadi centraal in het project.
Stalen bekabeling met gecontroleerde wilde klimzones: onderhoudsvriendelijk, veel biomassa, nestplek vogels, insectvriendelijk, betere akoestiek in zeer stenige site, klimaatadaptatieve maatregel.
Ook tijdens de werken werden bepaalde maatregelen genomen om de vleermuizen zo min mogelijk te storen (zoals het beperken van trillingen, vermijden van sterk geurende materialen). Tijdens de winterslaap van de vleermuizen werden geen kelderwerken noch werken uitgevoerd die lawaai-, trillings- of geurhinder konden teweegbrengen. De planning van de werken werd daarop afgestemd.
Tijdens de werken werd gekozen voor begroeiing van een nieuwe stalen structuur (die kwam in de plaats van het hermetsen van een muur. Om zo weinig mogelijk onderhouds- en snoeiwerk te creëren, is gekozen om gerichte structuren aan de muren (stalen kabels) te bevestigen en daar niet zelfhechtende planten op te laten klimmen. Zo kunnen de planten op die plekken helemaal vrij woekeren en kunnen ze moeilijk groeien waar ze niet gewenst zijn.

Andere projecten in verband met de doelstelling: "Gebouwen en infrastructuur"

NL